« terug naar blog

Ontbijten Ontvasten

Gisteren was ik bij een iftar, de traditionele maaltijd na zonsondergang tijdens de ramadan.
Niet omdat ik plotseling moslima ben geworden, maar omdat ik, net zoals iedereen die wilde, was uitgenodigd om eens te komen ervaren wat zo'n iftar inhoudt.
Het was erg leuk, lekker en interessant, maar daarover wil ik het niet hebben.

De spreker riep ons op het vasten te breken.

En toen dacht ik aan iets wat ik me al heel lang afvraag.

Kijk, wij noemen de eerste maaltijd van de dag (na het slapen, na een periode van vasten) ontbijt.
Ont-bijt. 
In het Engels lijkt het woord ontbijt helemaal niet op ons woord: breakfast.
Maar het is wel break-fast.
In het Frans spreken we van (petit) déjeuner. Dé-jeuner.
In het Spaans is het desayuno. Des-ayuno. 

Ik vraag me al jaren af of bijten vasten betekent.
En jeuner ook, net als ayuno. 
Weet iemand dat?
En zijn er meer talen waar het voor geldt?
Dan is het toch heel grappig dat het in al die talen een heel ander woord is, maar het wel hetzelfde betekent?

Laten we het over de Duitsers niet hebben.
Frühstück?!


Reacties

22 reacties op “Ontbijten Ontvasten”

  1. Eveline avatar

    Jeuner en Ayuno zijn inderdaad volgens interglot.com ‘vasten’ en ‘nuchter’, maar mijn etymologisch woordenboek biedt over een nederlands verband geen duidelijkheid. Ik geef toe, dat woordenboek stamt uit 1929, maar de afkomst van woorden is tijdloos, toch?

  2. @Eveline, in 1929 zouden ze inderdaad ook al hebben moeten weten dat bijten vasten betekent. Maar het is wel gek. Waarom zouden we anders ont-bijten? Vreemd.
    Fijne site trouwens, interglot, kende ik niet. Ik kon al googlend niet zo snel iets over dit onderwerp vinden.

  3. Het voorvoegsel ont- kan zoiets betekenen als “beginnen met”, denk maar aan ontbranden en ontkiemen. Misschien betekent het dat ook wel in ont-bijten.

  4. Margriet avatar

    ont- kan ook betekenen “beginnen te” Dat heb ik ooit met Nederlands geleerd. Toen dacht ik: Dan is ontbijten: beginnen met bijten. Maar dat zal wel te kort door de bocht zijn.

  5. Zweeds: ‘frukost’. Als ‘fru’ het Duitse ‘fr?h’ is, dan lijkt me ‘kost’ het Nederlandse ‘kost’.

    Wat net als het Duits totaal niets met dit verhaal te maken heeft.

  6. Wil je heel zachtjes in mijn linkeroorlel bijten? Asjeblieft? (To begin with)

  7. het engels lijkt het meest scandinavisch, de vasten breken. klinkt ook naar ikea. ont – bijten heeft iets van de gesloten mond (bijt) openen. het franse de – jeuner heeft iets met vroegte van de dag (de) te maken, net als het ‘vroege stuk’ van de teutoonse erfvijanden van frankrijk

  8. Fr?hst?ck heeft vast (haha, vast!) te maken met iets wat vroeger (fr?h) kapot (st?ck) was, maar nu weer heel, oftewel vast. Maar dan andersom. Of zo.

  9. Ja, ik sta nou natuurlijk te springen om hier allemaal interessante dingen over te roepen, maar er staan nog zeven reacties onzichtbaar in de rij te wachten om goedgekeurd te worden, en ik wil natuurlijk voorkomen dat ik allemaal dingen ga herhalen die al door anderen gezegd en geschreven zijn. Ik kom morgen nog wel even terug om te kijken of ik dan nog wat zinnigs toe te voegen heb… 😉

  10. Volgens het etymologisch woordenboek van Van Dale (waar vaak helaas niet in staat wat je nodig hebt, maar nu gelukkig wel!) kan `ont` ook een begin aangeven. Ontbijten betekent dus: beginnen te bijten.

  11. La prima colazione, is toch nog fraaier.

  12. Als een pitbull bijt, dan heeft ie goed vast en laat ie niet zo makkelijk meer los…

    …dat weet ik dan weer wel.

  13. Ayunar is in het Spaans “vasten”, dus dat klopt in ieder geval 🙂

  14. En het drinkontbijtje dan? Dat woord klopt dus helemaal niet als ik begin te bijten tijdens het drinken.

  15. marlies avatar

    bijt je daar maar eens in vast!

  16. ‘D?jeuner’ betekent in het Frans wel degelijk ont-vasten, en heeft niks met de vroegte van de dag te maken. Er is iets vreemds aan de hand met het Franse woord: het werkwoord ‘d?jeuner’ betekent ontbijten, maar het substantief betekent lunch (het ontbijt is ‘petit d?jeuner’). In Belgi? is de lunch dan weer ‘d?ner’, wat in Frankrijk het avondeten is (in Belgi? noemen we dat ‘souper’). En moslims die een hele dag gevast hebben, noemen het avondeten ook wel eens ‘d?jeuner’, vanwege de letterlijke betekenis.

  17. krijg honger!

  18. Anders ik wel opnieuw in ‘vasten’, miek

    Het ‘vasten’ stamt vast van ‘iets’ langer vasthouden.
    Dat ‘iets’, lieve, raakt anders maar zoekgespeeld.
    Met andere woorden : spilzucht is hier alles.
    Beware mij, ik heb ik hier niet eens een relevante mening, laat staan enig verstand van.
    Dat, lieve schat, is aan de ‘rechterlijken’ -lees fundi’s – enzo.
    Het soort, eigenlijk mannen- ik geef het toe- wat ‘niet bestaat’ in nederland. Enfin, volgens de media. Vermits – da’s recht vlaams- u mediageniek bent uiteraard.

  19. Kijk, per mail krijg ik ook nog een reactie!


    Nnl. dineeren ?id.? in om 12 uren dineerende … [1775; WNT diligence].
    Ontleend aan Frans d?ner, eerder al disner [ca. 1131; Rey], dat teruggaat op Laatlatijn disjunare < disjejunare ?ophouden met vasten?, gevormd uit dis- ?ont-, weg van? en Latijn jējūnium ?het vasten?. Het woord had oorspr. dezelfde betekenis als Frans d?jeuner ?ontbijten?, eerder desge?ner [1155; Rey], dat zich waarschijnlijk uit hetzelfde Latijnse werkwoord ontwikkelde. Ook Engels breakfast ?ontbijt? had oorspr. de betekenis ?doorbreken van het vasten?.

  20. Loop met zelfde vraag rond.
    In het Portugees heb je desjejum. Maar dat is niet zo gebruikelijk. Café de manhã (Brazilië) en pequeno almoço (Portugal) zijn meer gebruikelijk.
    Des-jejum = identiek aan de andere voorbeelden: ont-vasten.
    Jejum komt van het latijnse ‘jejunum’, wat nuchter betekent.
    Jeuner en ayuno hebben dezelfde oorsprong.

  21. Dieter Verhofstadt avatar
    Dieter Verhofstadt

    Hypothese: ontbijt heeft dezelfde etymologie als “break-fast”, namelijk “ont-(ver)bijten”. “Verbijten”betekent “wachten (met bijten)”. Dus als je stopt met te wachten met bijten, dan begin je te eten. Het stukje “ver” zou dan weggevallen zijn in de loop der tijden.

    Ik weet hier niets over, dus dit is speculatief.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *