Toen ik zes was, ging mijn moeder dood. Ik zou ook overleden kunnen zeggen, maar dood klinkt lekker rauw en het geeft veel beter weer hoe naar het is.
Overleden is een stom eufemisme dat onrecht doet aan alles.
Dood, dus.
Het was pinksteren, mei 1982.
Alles wat je als kind meemaakt, is normaal, want je weet niet beter. Dus was het ook normaal dat mijn moeder dood was. Hoewel mensen soms wel heel verbijsterd reageerden op mijn antwoord waar mijn moeder was.
Later merkte ik dat ik de dood van mijn moeder ook kon gebruiken om te shockeren. De rectrix van het gymnasium vroeg ooit aan mij hoe mijn moeder daar wel niet over zou denken, toen ik eruit gestuurd was tijdens de teken(!)les. Ik riep tegen haar dat ik geen moeder meer had en liet haar in de pijnlijke stilte die volgde achter. Ik kreeg geen straf.
Hoewel ze dood was, was ze er altijd. Ze zat ergens in een achterkamer van mijn hoofd. Vaak verscholen, weggedrukt, weggestopt op een plek waar ze me niet al te veel pijn kon doen. Doorleven zou ik.
Die plek is de laatste maanden week geworden. Hij verplaatst zich gevaarlijk dicht naar mijn hart. Ik ben veel minder goed in staat haar dood te verdringen. Hoort bij de leeftijd, zegt men. Is goed, zegt men. Voor het verwerkingsproces. Daar moet je doorheen.
Verwerkingsproces here I come.
Deze week zag ik in Theater Bellevue de voorstelling Smoeder. Marcel Musters (Mug met de Gouden Tand, Hertenkamp) en Maria Goos (Pleidooi, Oud Geld, Cloaca) maakten deze voorstelling naar aanleiding van de dood van de moeder van eerstgenoemde, twee jaar geleden. De moeder van Maria was 17 jaar ervoor jaar doodgegaan en dit was een mooi moment om er iets mee te doen.
In het begin van de voorstelling was ik boos. Ze vertelden over hun moeders en ik dacht alleen maar: ja godver, jullie hebben ze tenminste nog meegemaakt. Maar gaandeweg veranderde de boosheid in verdriet. Een positief verdriet, dat wel. Want hier ging het om stilstaan, om herdenken, maar ook om hoop en berusting.
Theatertherapie, zo u wilt, werkend als een tiet. Op vernuftige wijze wisten de twee mensen op het toneel stilletjes aan acteurs te worden. Plotseling keek ik naar twee mooie, dappere mensen die hun eigen moeder speelden. Vol liefde en oprechtheid. Grappig en ontroerend.
Na afloop liep ik rond met een enorm brok in mijn lijf en de noodzaak om iedereen te willen vertellen over deze voorstelling.
Bij deze! Voor iedereen die een moeder heeft of er eentje is kwijtgeraakt: gaat dat zien!
(in Bellevue is hij uitverkocht, maar begin december zijn er extra voorstellingen in De Brakke Grond).